Νιτρογλυκερίνη

Η νιτρογλυκερίνη, είναι μόριο γνωστό κυρίως για την χρήση του ως εκρηκτικό. Η νιτρογλυκερίνη όμως χρησιμοποιείται και στην θεραπευτική, καθώς έχει πολύ καλές αγγειοδιασταλτικές ιδιότητες. Είναι η δραστική ουσία των φαρμάκων Nitroretard, Supranitrin, Trinipatch, Nitrolingual, Nitrong, Nitrosylon, Nitrodyl, Pancoran, Cardiplast, Rectogesic, Epinitril και Trinitrina.

Συντακτική δομή Νιτρογλυκερίνης

Συντακτική δομή

  Η συντακτική δομή του μορίου φαίνεται στην διπλανή εικόνα:

  Η νιτρογλυκερίνη, είναι ένα τρινιτροποιημένο παράγωγο της γλυκερόλης. Αυτό φαίνεται εύκολα από τη δομή του μορίου, εάν αντικαταστήσουμε τις νιτροομάδες(NO2) με υδρογόνα, οπότε προκύπτει η γλυκερίνη.

  Η τάση του να εκρήγνυται, οφείλεται στο γεγονός ότι είναι ασταθές.

Στερεοχημική διάταξη νιτρογλυκερίνης

Στερεοχημεία

  Η στερεοχημεία του μορίου φαίνεται στην διπλανή εικόνα:

  Το μόριο έχει χαρακτηριστική γεωμετρία, η οποία οφείλεται στον υβριδισμό των ατόμων του. Όλοι οι άνθρακες του μορίου έχουν sp3 υβριδισμό, δηλαδή τετραεδρική γεωμετρία και ταάζωτα του μορίου, έχουν υβριδισμό sp2, δηλαδή επίπεδη τριγωνική γεωμετρία.

  Το αποτέλεσμα αυτού του συνδυασμού είναι εκπληκτικό.

Φαρμακοτεχνικές μορφές

Οι φαρμακοτεχνικές μορφές των σκευασμάτων που περιέχουν νιτρογλυκερίνη, είναι οι εξής:

• Κάψουλες
• Δισκία επικαλυμμένα
• Δισκία ευδιάλυτα
• Έμπλαστρα(Διαδερμικά)
• Εκνέφωμα
• Ενέσιμο διάλυμα
• Αυτοκόλλητα(Διαδερμικά)  
• Αλοιφή(χρήση στο ορθό)

Η νιτρογλυκερίνη συνήθως λαμβάνεται υπογλώσσια, με σκοπό την γρήγορη απορρόφηση,ώστε να έχουμε γρήγορη δράση. Με υπογλώσσια χορήγηση, η δράση του φαρμάκου επιτυγχάνεται εντός 1-2 λεπτών!

Θεραπευτική δράση

  Η νιτρογλυκερίνη, δρα ως αγγειοδιασταλτικό. Αυτή η ιδιότητα της, αξιοποιείται στην θεραπεία της στηθάγχης(στένωση των στεφανιαίων αρτηριών της καρδίας, που προκαλεί έντονο πόνο στο στήθος), της υπέρτασης(χαλάρωση των αγγείων σημαίνει πιο εύκολη ροή του αίματος) καθώς και για την αντιμετώπιση του πόνου που προκαλείται από τις αιμορροΐδες(με τοπική εφαρμογή στο ορθό).

  Η νιτρογλυκερίνη, μπορεί να χρησιμοποιηθεί επίσης για να ελαφρύνει τον εργασιακό φόρτο της καρδιάς σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, καθώς και για την γρήγορη μείωση τις πίεσης σε έκτακτες περιπτώσεις ή κατά την διάρκεια χειρουργικών επεμβάσεων.

Ανεπιθύμητες ενέργειες

Οι ανεπιθύμητες ενέργειες που μπορεί να προκληθούν από την λήψη νιτρογλυκερίνης, αναφέρονται παρακάτω:

 Νευρικό σύστημα

• Πολύ συχνές(≥10%): Πονοκέφαλος(έως 64%)
• Συχνές(1-10%): Ζαλάδα, Ίλιγγος, Συγκοπή, Υπνηλία
• Σπάνιες(0.01-0.1%): Σοβαρός και παρατεταμένος πονοκέφαλος
• Πολύ σπάνιες(≤0.01%): Εγκεφαλική ισχαιμία
• Άγνωστη συχνότητα: Λιποθυμικές τάσεις

Καρδιαγγειακό σύστημα

• Συχνές(1-10%): Υπόταση, Επιδείνωση στηθάγχης, Βραδυκαρδία, Ταχυκαρδία, Ορθοστατική υπόταση, Μείωση της πίεσης, Έξαψη
• Μη συχνές(0.1-1%): Κατάρρευση του κυκλοφορικού
• Σπάνιες(≤0.1%): Κυάνωση, Αύξηση καρδιακού ρυθμού
• Άγνωστη συχνότητα: Αντιδραστική υπέρταση, Αίσθημα παλμών, Μειωμένη πίεση αρτηριακού οξυγόνου, Σοβαρή αρτηριακή υπόταση με βραδυκαρδία, Παροδικές εξάψεις

Γαστρεντερικό σύστημα

• Συχνές(1-10%): Ναυτία, Εμετός
• Σπάνιες(0.01-0.1%): Ξηροστομία
• Πολύ σπάνιες(≤0.01%): Καούρα, Δυσοσμία του στόματος
• Άγνωστη συχνότητα: Κοιλιακός πόνος, Τάση για εμετό, Οίδημα σε χείλη και γλώσσα

Δερματολογικές

• Μη συχνές(0.1-1%): Δερματίτιδα εξ επαφής, Ερύθημα, Κνησμός, Έγκαυμα, Ερεθισμός, Ερεθισμός, Κνίδωση
• Σπάνιες(≤0.1%): Αλλεργικές αντιδράσεις(δερματικές), Εξάνθημα
• Πολύ σπάνιες(≤0.01%): Απολεπιστική δερματίτιδα, Φαρμακευτικό εξάνθημα
• Άγνωστη συχνότητα: Δερματικό ερύθημα, Εφίδρωση, Αγγειοοίδημα
• Αναφορά μετά την κυκλοφορία: Γενικευμένο εξάνθημα

Υπερευαισθησία

• Σπάνιες(≤0.1%): Αντιδράσεις υπερευαισθησίας, Αναφυλαξία
• Άγνωστη συχνότητα: Αλλεργική αντίδραση, Αναφυλακτική αντίδραση

Ψυχιατρικού τύπου

• Συχνές(1-10%): Ανησυχία
• Άγνωστη συχνότητα: Φόβος

Αναπνευστικό σύστημα

• Πολύ σπάνιες(≤0.01%): Ελάττωση της αναπνοής
• Άγνωστη συχνότητα: Υποξαιμία

Αιματολογικές

• Πολύ σπάνιες(≤0.01%): Μεθαιμοσφαιριναιμία

Οφθαλμικές

• Σπάνιες(≤0.1%): Θολή όραση
• Άγνωστη συχνότητα: Αυξημένη πίεση στα μάτια

Μυοσκελετικό σύστημα

• Άγνωστη συχνότητα: Μυικές συσπάσεις

Λοιπές

• Συχνές(1-10%): Εξασθένιση, Αδυναμία
• Άγνωστη συχνότητα: Αίσθημα πόνου πίσω από το στέρνο

Φάσμα NMR

Στην εικόνα φαίνεται προσομοίωση του φάσματος NMR H της νιτρογλυκερίνης:

Φάσμα NMR H της νιτρογλυκερίνης

Πηγές: Wikipedia , Drugs.com , Γαληνός